Điểm danh top 8 dòng Sâm quý ở Việt Nam mà không phải ai cũng biết

Ở Việt Nam có rất nhiều loài sâm quý đa dạng. Tuy nhiên không phải ai cũng biết đến những loại sâm này. Không chỉ ngăn ngừa bệnh tật, cải thiện sức khỏe mà còn rất nhiều công dụng hữu ích khác.

Sâm Ngọc Linh – Đặc trưng của núi rừng Tây Nguyên

Không chỉ chứa hàm lượng saponin cao, đây được xem như loại sâm quý giá đứng trong top đầu thế giới.

Đặc điểm

Sâm Ngọc Linh hay còn gọi là Sâm đốt trúc, cây thuốc giấu, sâm khu năm. Thường mọc ở độ cao trên 1200m tại đỉnh núi Ngọc Linh. Loài cây này có tuổi thọ lâu năm, cao khoảng 40-100cm, có thân màu xanh lục hoặc tím. Đường kính thân khoảng 4mm. Đốt dài từ 0.5-0.7cm. Có nhiều đốt nên được gọi là sâm đốt trúc.

Lá: Lá mọc ở đốt, trên đỉnh thân là lá kéo, cuống dài từ 6-12mm, lá kép hình chân vịt, mép lá có hình răng cưa, 2 mặt đều có lông

Hoa: Khi cây trên 4 tuổi, hoa có hình tán đơn, mọc giữa những chiếc lá. Mỗi tán có 60-100 hoa, hoa 5 cánh màu vàng nhạt, có 5 nhị, 5 lá đài và một vòi nhụy.

Rễ: Rễ mọc bò trên hoặc dưới mặt đất có rễ con và củ

Quả: Mọc ở những trung tâm những tán lá, có chiều dài 0.8-1cm. Khi còn non có màu xanh, sau đó chuyển sau xanh sẫm, vàng lục rồi đỏ cam. Mỗi cây có khoảng 10-30 quả.

Tác dụng của Sâm Ngọc Linh

Sâm Ngọc Linh có hàm lượng saponin nhiều hơn cả sâm Trung Quốc hay Sâm Triều Tiên. Ngoài ra Sâm Ngọc Linh còn chứ 17 hợp chất acid amin, 7 hợp chất polyacetylen, 20 khoáng chất vi lượng.

Một số công dụng của Sâm Ngọc Linh có thể kể đến như:

Tăng sức đề kháng, nâng cao hệ miễn dịch

Có tác dụng giảm đau họng, trị ho, long đờm. Ngoài ra còn giảm thiểu mệt mỏi, chữa suy nhược, cần hồi phục thần kinh. Chống trầm cảm cực hiệu quả.

Dùng cho người bệnh mới hết, bồi bổ cơ thể giúp ngủ sâu giấc, thiếu máu, người cao tuổi.

Đào thải chất độc trong gan, giải độc gan, chống xơ gan hiệu quả.

Hỗ trợ cầm máu, phòng chống ung thư cực hiệu quả

Xem thêm: Giá sâm ngọc linh như thế nào? Những chế phẩm từ Sâm Ngọc Linh không thể bỏ qua

Sâm bố chính

Loài sâm không thể không nhắc đến trong danh sách những loài sâm quý của Việt Nam. Sâm bố chính còn có tên gọi là Sâm Phú Yên, Sâm báo, Sâm thổ hào. Có tên khoa học là Hibiscus sagittifolius Kurz var.quinquelobus Gagnep. Thường mọc hoang ở những vùng núi ở Nghệ An, Hà Tĩnh, Tây Bắc, Hòa Bình, Quảng Bình.

Đặc điểm hình thái:

Có hoa màu đỏ tươi hay màu hồng phấn, màu vàng, đỏ hồng.

Có thân thảo cao khoảng 1m, mọc đứng. Nó sinh trưởng chủ yếu bám vào thân cây khác.

Có lá màu xanh hình trái xoan, phiến lá hình mũi tên, trên bề mặt lá có rất nhiều lông.

Hoa: Hoa đơn có 5 cánh, tùy vào những dòng khác nhau của Sâm bố chính mà màu hoa cũng khác nhau. Có đường kính khoảng 8cm.

Quả: Màu xanh non, hình trứng, đầu nhọn, chia làm 5 múi. Khi chín chuyển sang màu nâu.

Hạt: Có hạt màu nâu giống quả thận

Rễ: Có màu vàng nhạt hoặc màu trắng, đường kính trung bình từ 1.5-2cm.

Tác dụng:

Ngoài việc dùng cho trẻ em kén ăn, suy nhược cơ thể. Còn có tác dụng tăng cường khí huyết. Trị chóng mặt, ù tai, đau lưng, kinh nguyệt không đều.

Trong rễ Sâm có nhiều tinh bột và chất nhầy chiếm 30-45%. Nên chứa nhiều axit béo và các axit amin khác hỗ trợ cơ thể viêm họng, ho dai dẳng, đau lưng, ít ngủ..

Bồi bổ cơ thể cho người mới ốm dậy, phục hồi chức năng tiêu hóa. Hạ sốt, chữa ho cực tốt. Chống lo âu, trầm cảm, hay khát nước.

Sâm đá

Nếu như nhắc đến Tây Nguyên người ta thường nhớ đến Sâm Ngọc Linh. Thì khi đến núi rừng Tây Bắc không thể bỏ lỡ loài sâm quý mang tên Sâm Đá.

Sâm đá có củ dài. Tuổi thọ Sâm càng cao thì củ sâm càng to và bám chắc vào đất.

Sâm đá có thân mềm, dây nhỏ, ít lá. Cây thường mọc men ở các rìa đá, dây dài và khó khăn hơn trong việc tìm gốc sâm. Sâm đá có quả màu xanh, khi chín chuyển sang màu vàng. Có mùi thơm khá giống mùi của Sâm Ngọc Linh.

Sâm đá được tìm thấy ở Yên Bái, Lào Cai, Tuyên Quang. Giống Sâm Ngọc Linh tất cả bộ phận của Sâm đá từ thân, rễ, củ đều được dùng làm thuốc.

Dưỡng chất được tìm thấy trong sâm này là saponin và Phenol glucoside. Có tác dụng bồi dưỡng sức khỏe, ngăn ngừa lão hóa, tăng cường hệ miễn dịch. Ngăn ngừa sự phát triển của tế bào ung thư.

Tác dụng của cây Sâm Đá

Giảm căng thẳng, mệt mỏi. Ngoài ra còn giúp cơ thể tỉnh táo, hoạt bát hơn.

Hỗ trợ điều trị huyết áp thấp,  làm chậm quá trình lão hóa và ung thư.

Dùng được cho phụ nữ sau sinh, cải thiện trí nhớ. Hỗ trợ sức khỏe cho người mới ốm dậy.

Tăng cường nội tiết tố, bổ thận tráng dương, tránh tình trạng mãn dục sớm ở nam và nữ

Sâm đá có thể dùng ngâm mật ong, đun nước uống trực tiếp hoặc ngâm rượu.

Không được dùng cho người lớn tuổi cao huyết áp, mắc bệnh về tim mạch, bệnh nhân đang xạ trị ung thư. Người bệnh gan, thận, tiêu hóa…

Đảng Sâm

Được xếp vào top những loài sâm quý ở Việt Nam với tên khoa học là Codonopsis pilosula (Franch) Nannf. Họ hoa chuông, còn có tên gọi khác là đẳng sâm, cỏ rầy cáy.

Có thân cây thảo, mọc thành từng cụm lớn, có màu tím sẫm, bề mặt màu trắng/ Hình lá bầu dục, cuống lá hình trái tim, phần đuôi nhọn. Có màu xanh ngả vàng, bề mặt có một lớp lông nhung mịn

Có hoa màu xanh nhạt, khi chín chuyển màu vàng vạt, đài hoa hình chuông, quả chín có màu xanh đậm, hạt bóng màu nâu

Đảng Sâm được phát hiện ở những vùng núi cao như Hà Giang, Lào Cai, Sơn La, Cao Bằng, Lạng Sơn. Ngoài ra còn được tìm thấy ở khu vực Tây Nguyên như Kon Tum, Gia Lai, Lâm Đồng, Đà Nẵng, Quảng Nam.

Đảng Sâm có tác dụng giảm mệt mỏi, căng thẳng thần kinh. Dùng cho người ăn uống kém, vàng da do huyết hư, tiêu chảy, trị thiếu máu, rong kinh, phát sốt, băng huyết…

Cát Sâm

Cát Sâm có tên khoa học là Millettia speciosa Champ. Họ cánh bướm, tên gọi khác là sâm chuột, sâm nam, sơn liên ngẫu, ngư đại lực.

Có tác dụng chữa cơ thể suy nhược, biếng ăn, long đờm. Là cây mọc hoang ở vùng núi phía Bắc như Bắc Giang, Bắc Ninh, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Tây, Hòa Bình.

Khi lá còn non có lông mềm màu xanh xám phủ bên ngoài. Hoa màu đỏ hoặc tím, đài hình ống. Quả dẹt thường xuất hiện vào khoảng tháng 9-12, bên trong chứa 10 hạt.

Không chỉ tăng cường sức đề kháng cho cơ thể. Cát Sâm còn có tác dụng lợi tiểu, biếng ăn, nhức đầu, sốt khát nước.

Sâm Cau

Có lá giống với lá cau. Không chỉ mang đến một sức khỏe dồi dào mà còn nên cẩn trọng khi sử dụng loại sâm này.

Sâm cau có tên khoa học là Curculigo orchioides Gaertn. Ngoài ra còn được gọi là tiên mao, ngải cau, cồ nốc lan, họ Tỏi voi lùn.

Mọc hoang ở vùng rừng núi phía Bắc. Sinh trưởng trong điều kiện ánh sáng ít, không khí ẩm ướt, cây chỉ có một rễ chính, không phân nhánh, lá dài mọc thành túm, hình mũi mác xếp nếp như lá cau.

Mỗi cây thường có 3-5 hoa, màu vàng nhạt, tỏa ra từ bẹ lá.

Sâm cau có các dòng như:

Sâm cau đỏ: Có vỏ màu đỏ đậm, già chuyển sang màu trắng, cạo lớp vỏ bên ngoài thì bên trong là màu đỏ đặc trưng.

Sâm Cau đen: Được dùng như nguyên liệu bổ thận tráng dương, tăng cường sinh lý.

Sâm cau trắng: tính ấm, vị cay ngọt, làm mạnh gân cốt và tăng cường sinh lý cho nam

Sâm cau có nhiều hợp chất béo, saponin, phenolic, glycoside. Có vị cay, tính ôn,  quy kinh can, thận. Thường dùng để chữa liệt dương, thần kinh suy nhược, tiểu són, phong thấp, di chuyển khó khăn, đầu gối đau.

Ngoài chữa bệnh, Sâm cau còn dùng để giã nát rồi đắp lên da, làm đẹp da. Sâm Cau được xếp vào top những loài sâm quý Việt Nam.

Sa Sâm

Sa Sâm thuộc họ Cúc, có hoa màu vàng, mọc hoang ở bờ biển.

Sa Sâm có tên khoa học là Launaea pinnatifida Cass hay còn gọi là sa sâm nam, là cây thân thảo, {vạn thọ|sống lâu} năm thuộc họ cúc, chiều cao 15-25cm.

Sa Sâm được tìm thấy nhiều nhất ở Quảng Bình, Quảng Ninh, Nghệ An, Hà Tĩnh, Hà Nam, Nam Định.

Có rễ mềm, màu vàng nhạt, mọc thẳng đức, lá mọc ở gốc, xếp thành hoa thị. Lá dài có mép hình răng cưa.

Hoa màu vàng, cuống ngắn, mọc ở gốc. Rễ cây được dùng làm thuốc. Thu hoạch từ tháng 3-4 hoặc 8-9 hàng năm.

Sa Sâm có công dụng tả hỏa, dưỡng âm thanh phế. Chữa ho khan, viêm họng, lưỡi khô, khát nước. Vì trong Sa Sâm có nhiều axit amin, các chất béo, tinh dầu.

Sâm Đại Hành

Sâm đại hành có hoa màu trắng, củ sâm trông khá giống củ hành.

Sâm đại hành có tên là Eleutherine bulbosa thuộc họ La Dơn. Thường mọc hoang ở bìa rừng như Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Nam, Đà Nẵng, Hà Tây, Hòa Bình..

Có chiều cao khoảng 30cm, thân thảo, trong giống củ hành, có lớp bao bên ngoài màu đỏ, bên trong màu nâu hồng hoặc đỏ nâu. Lá hình mác, rộng 3-5cm, dài 40-50cm, hoa mọc thành chùm, màu trắng hoặc vàng nhạt.

Rể, củ và thân  của Sâm Đại Hành được dùng làm thuốc. Sâm đại hành có tác dụng kháng viêm, kháng khuẩn và cầm máu cực tốt. Không chỉ dùng để chữa ho ra máu, đinh nhọt, lở ngứa, còn trị thiếu máu, đau đầu, mệt mỏi.

Trên đây là một số loài sâm quý của Việt Nam.Tuy nhiên không phải đối tượng nào cũng có thể sử dụng được. Bạn nên tham khảo trước khi sử dụng để bảo đảm an toàn và phát huy công dụng tối đa của chúng.

Xem thêm: Sâm Ngọc Linh ngâm mật ong, thực phẩm cần thiết cho gia đình Việt